Mats Gustafsson "Torturing the Saxophone" Corbett vs. Dempsey 2014, CVSDCD012

Mats Gustafsson "Torturing the Saxophone" Corbett vs. Dempsey 2014, CVSDCD012

Mats Gustafsson "Torturing the Saxophone" Corbett vs. Dempsey 2014, CVSDCD012

Mats G plays Duke Ellington - vinyl's cover

Są czasem w historii sztuki osoby , które nie będąc wybitnymi artystami zmieniają historię muzyki (lub innej formy artystycznej działalności). Dla chicagowskiej sceny awangardowego jazzu taką osobą jest John Corbett. Chociaż sam jest (lub raczej był) improwizującym muzykiem, dla szerszego spectrum odbiorców jest raczej teoretykiem sztuki, kuratorem wystaw i festiwali, właścicielem galerii, a ostatnio znów - bo przed laty wspóałaścicielem oficyny Atavistic - wydawcą płyt. To właśnie dzięki jego działalności chicagowska scena awangardowego jazzu zyskała obecny kształt. To on odpowiada za obecność na niej Petera Brotzmanna czy też skandynawskich muzyków. To dzięki jego staraniom w Stanach pojawił się Mats Gustafsson i europejscy muzycy jego pokolenia. Ale też to dzięki niemu Ken Vandermark i muzycy tzw. Młodego Chicago zaczęli przyjeżdżać do Europy. Jak wyglądał by amerykański jazz bez tego wszystkiego - naprawdę trudno dziś sobie wyobrazić.

Mats G plays Albert Ayler - vinyl's cover

Teraz, dzięki jego aktywności wydawniczej do szerszej publiczności ma okazję trafić materiał solowy Matsa Gustafssona, zarejestrowany w latach 2008-2011, a pierwotnie wydany na jednostronnych winylach w oficynach Qbico i Sagitarus, który jest dosyć nietypowy. Po pierwsze dlatego, że Mats sięga tu po kompozycje nie koniecznie kojarzone z free jazzem. Dobrze, powie ktoś, ale to samo było na płytach Swedish Azz. Tak, lecz nigdy wcześniej nie robił tego solo. Owszem sięgnął po utwory autorstwa Steve'a Lacy, ale nie dekonstruował ich w takim stopniu jak tutaj. No i nigdy wcześniej nie sięgnął do tak dawnej historii gatunku jak tutaj - nagrał tu bowiem kompozycje Duke'a Ellingtona.

Mats G plays Lars Gullin - vinyl's cover

Pierwotnie były trzy płyty winylowe. Materiał z nich ułożony jest chronologicznie - tak jak został zarejestrowany. Na początek Duke Ellington i jego jazzowe standardy, potem Ayler (trzy, właściwie nawet cztery kompozycje - Our Prayer, Angels / Spirits i Ghosts) i na koniec niesamowita, piękna ballada Larsa Gullina w ponad dwudziestodwuminutowej wersji. Zaskoczeniem w przypadku tego albumu może być to, że tytuł nie w pełni oddaje to co płyta zawiera - słuchając go jednym ciągiem wcale nie mam wrażenia tortura saksofonu czy też torturowania słuchaczy przy jego pomocy - zwłaszcza w drugiej części płyty. Jeżeli już można mówić o takim zabiegu, to Gustafsson czyni to przy pomocy elektroniki i swojego magicznego muzycznego pudełka (będący niczym więcej jak urządzeniem do produkcji sprzężeń dźwiękowym, bardzo głośnych i o dużym natężeniu). Ale dla obeznanych chociaż trochę z twórczością szwedzkiego artysty lub tych którzy zetknęli się ze sceną noise'u ściana dźwięku zbudowana z postindustrialnego hałasu i sprzężeń nie będzie wcale torturą czy nawet zaskoczeniem. Może nim być to, gdy wsłuchamy się w nie głębiej i odkryjemy, że to wcale nie hałas ale, że pod tą maską kryje się delikatna fraza "In a Sentimental Mood", "Blue Goose" czy też "Sophisticated Lady". Bo te kompozycje - nawet w elektronicznie-zgrzytliwych wersjach - są wciąż rozpoznawalne i imponująco piękne.

Ale Mats odsłania swoje prawdziwe oblicze i maestrię gdy chwyta za saksofon. Potężny i hymniczny gdy Aylera, drapieżny gdy Ellingtona, zadziwiająco liryczny i melancholijny w "Danny's Dream", kompozycji dedykowanej synowi kompozytora, rzeczywiście mającej w tej interpretacji coś ze spokoju dziecięcego snu. Zawsze brudny i połamany, nawet gdy gra delikatne frazy jazzowych standardów. No i to brzmienie, sound jak mawiają muzycy. Od niego naprawdę trudno się uwolnić, a zapomnieć nie sposób. Niezwykła płyta. Koniecznie!

autor: Marcin Jachnik

Mats Gustafsson: tenor saxophone, baritone saxophone, music box, electronics

1. In a Sentimental Mood 4:18
2. I Never Felt This Way Before 4:09
3. Come Sunday 2:13
4. Blue Goose 4:16
5. Sophisticated Lady 5:24
6. Our Prayer 7:06
7. Angels / Spirits 13:25
8. Ghosts 4:19
9. Danny's Dream 22:30

płyta do kupienia na multikulti.com